ΤΣΕΣΤΟΣ

​

Τα πανέρκα ή οι τσέστοι (ελλ. πανέρια) ήταν αβαθή πλεκτά καλάθια κυκλικού σχήματος, απαραίτητα σε κάθε παραδοσιακό νοικοκυριό και ιδιαίτερα διαδεδομένα σε όλη την Κύπρο. Τα διαφόρων μεγεθών πανέρκα κατασκευάζονταν από ντόπιους τεχνίτες και η παραγωγή τους αποτέλεσε ιδιαίτερο κλάδο της καλαθοπλεκτικής τέχνης, η οποία άνθισε σε διάφορες περιοχές του νησιού.

​

Πολυχρηστικά αντικείμενα, τα πανέρκα ήταν απαραίτητα για την τοποθέτηση και τη μεταφορά των ψωμιών, των κουλουριών, των πιτών, καθώς και για το κόψιμο και την αποξήρανση των μακαρονιών, του φιδέ και του τραχανά. Τα διάφορα γεωργικά προϊόντα που προορίζονταν ως είδη διατροφής, όπως τα φασόλια, τα ρεβίθια, το λουβί και άλλα τοποθετούνταν στα πανέρκα για ξεδιάλεγμα των πετρών και των χαλασμένων σπόρων.

​

Παράλληλα με τις πρακτικές χρήσεις τους στις καθημερινές λειτουργίες του μαειρκού, λόγω της διακοσμημένης και πολύχρωμης, συχνά, επιφάνειάς τους τα πανέρκα αποτελούσαν στολίδια που ομόρφαιναν τους τοίχους της κουζίνας ή και του υπόλοιπου σπιτιού.

​

Οι τσέστοι χρησιμοποιούνταν ευρέως και στο τελετουργικό πλαίσιο. Σ’ αυτούς τοποθετούσαν τα κόλλυβα και το πεντάρτι (προσφορά πέντε άρτων) για τις γιορτές και τα μνημόσυνα στην εκκλησία. Πριν από την τέλεση του γάμου, στο πανέρι έβαζαν και χόρευαν τα μεταξωτά προικιά της νύφης, τα σεντόνια του νυφικού κρεβατιού, καθώς και τα ρούχα του αντρογύνου. Στα πανέρκα τοποθετούνταν επίσης όλα τα αντικείμενα που σχετίζονταν με την τέλεση του γαμήλιου μυστηρίου: τα στέφανα των μελλονύμφων, το κρασί, το ψωμί, οι αρραβώνες, δηλαδή τα δακτυλίδια του γάμου, οι κουφέττες (καραμέλες) του γάμου και οι κορδέλες για τους κουμπάρους και τις κουμπάρες. Ως γαμήλιο δώρο, οι καλεσμένοι πρόσφεραν συχνά τρόφιμα και καρπούς (καννίσια) σε πανέρκα.